Liternictwo na cmentarzu żydowskim
    Napisy na nagrobkach, macewach były wykonywane wyłącznie w języku hebrajskim. Jednakże z biegiem lat, począwszy od XIX wieku, zaczęły pojawiać się epitafia w językach używanych w danym kraju.
    Na płycie nagrobnej obowiązywał układ inskrypcji, który składał się z charakterystycznych elementów.  U góry płyty nagrobnej widnieją hebrajskie litery PN, stanowiące abrewiaturę słów "ponikbar" lub "po nitman", co oznacza "tu pochowany/a". Na starszych macewach nie znajdziemy nazwisk, a jedynie imiona zmarłych oraz imiona ich ojców. Na macewie nie umieszczano daty urodzenia. Na nagrobkach pomija się najczęściej pierwszą cyfrę roku.    
    W Grodzisku Mazowieckim znajduje się cmentarz żydowski, na którym widoczne jest liternictwo, stosowane na nagrobkach. Do naszych czasów zachowało się około dwustu nagrobków lub ich fragmentów.  Są one wykonane w większości z piaskowca i zawierają inskrypcje w języku hebrajskim (choć zachowały się pojedyncze stele  z napisami po polsku).     

JULIA MIASTOWSKA

Spotkanie partnerskie w Rumunii 

Nauczycielki Gimnazjum nr 3 im. Leonida Teligi w Grodzisku Mazowieckim: 

 Anna Szafarz( koordynatorka), Maria Sałacka i Wiesława Śleszyńska 

 w dniach 27 września- 1 października 2015 roku wzięły udział w spotkaniu partnerskim projektu Erasmus+ „Przez stare litery do nowych przyjaźni”, które odbyło się w Rumunii  

w Konstancy.  

Nauczyciele z Polski, Chorwacji, Portugalii i Turcji zwiedzili szkołę gospodarzy- Scoala Gimnazjala Viceamiral Ioan Murgescu, gdzie zostali zapoznani z osiągnięciami uczniów rumuńskich oraz ich działaniami w ramach projektu. Szczególnie ciekawe były występy przygotowane przez uczniów ukazujące bogactwo kultury Rumunii. 

Ważnym elementem harmonogramu spotkania było zwiedzanie muzeów związanych tematycznie z projektem: Sztuki Ludowej oraz Historii i Archeologii. Odbyła się również wycieczka do ruin twierdzy Halmyris ( rzymskiej i bizantyjskiej  osady i portu morskiego, znajdującego się w odległości 2,5 km na zachód od miejscowości Murighiol). 

Ciekawym punktem programu była podróż po delcie Dunaju; zachwycające były siedliska ptaków wodnych i przystanie rybackie. 

Grupa współpracowników z pięciu krajów odwiedziła także miejsca szczególne dla Konstancy: Akwarium, Delfinarium oraz niewielkie Zoo. Pospacerowała nadmorskim bulwarem, aby zobaczyć budynek Kasyna oraz uliczkami tego urokliwego miasta, zatrzymując się przy ciekawych obiektach, m.in. meczecie. 

Oczywiście najważniejszą częścią wyjazdu były spotkania w sprawie projektu, a dokładnie planowanych na bieżący rok szkolny działań. Ustalono kolejne ciekawe zadania, np. gry matematyczne z użyciem starych liter, odwiedziny w muzeach, dzień pisarza czy folder promujący projekt w społeczności lokalnej. Rozmawiano o wyjazdach z uczniami  

do Izmiru w Turcji w grudniu tego roku i do Polski w maju przyszłego roku.  

Udział w projekcie jest ważnym elementem życia szkoły- uczniowie poznają kulturę innych narodów oraz poszerzają swoją wiedzę  na temat piśmiennictwa polskiego i żydowskiego na terenie Grodziska Mazowieckiego. 

p. Wiesława Śleszyńska

Psałterz Floriański 

  

  

  

  

               Psałterz Floriański  to księga pochodząca z końca XIVw. i zawierająca 150 biblijnych  psalmów. Jej nazwa pochodzi od opactwa św.Floriana w Austrii, gdzie rękopis był przechowywany. Obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie. 

 

  

       Jest on wykonany na pergaminie  oraz liczy 301 bogato zdobionych kart. Został napisany w trzech językach (łacina, polski i niemiecki). Powstał z inicjatywy klasztoru  kanoników reguralnych w Kłodzku, prawdopodobnie dla królowej Jadwigi. 

Kamila Walczuk 

  

  

  

                                              

  

                                 TABLICZKI Z TĂRTĂRII I ZAGINIONA KULTURA VINČA
    W 1961 roku, w miasteczku Tărtăria w Rumunii, archeolog Nicolae Vlassa odkrył trzy gliniane tabliczki. Widniejące na nich symbole stanowią najstarsze znane dotychczas pismo.Obecnie większość archeologów jest zgodna co do tego, że tabliczki wykonano ok. 7,5 tysiąca lata temu.
   
    SENSACYJNE ZNALEZISKO

    O tym, że 20 km od Tărtării, na wzgórzu Turdaş istniało osiedle rolników z neolitu, uczeni wiedzieli od dawna. Wykopaliska w tym miejscu trwały już nie jedno dziesięciolecie. Od czasu do czasu znajdowano różne narzędzia codziennego użytku pierwotnych ludzi – słowem, nic nadzwyczajnego. Co prawda, na niektórych kawałkach naczyń zdarzały się jakieś niby-piktogramy, ale traktowano je, jako znaki robione przez właścicieli. Dopiero kiedy wezbrany strumień rozmył wzgórze, pod dolną jego warstwą nieoczekiwanie ukazała się jama wypełniona popiołem, a na jej dnie – posążki bogów, bransoleta z morskich muszli i trzy małe, gliniane tabliczki pokryte piktogramami. To one przyciągnęły uwagę specjalistów.

    Dwie tabliczki były prostokątne, a jedna okrągła. Okrągła i większa prostokątna mają okrągły otwór. Szczegółowe badania wykazały, że wykonano je z miejscowej gliny. Znaki naniesiono tylko z jednej strony. Technika pisma była bardzo prosta: znaki wydrapywano ostrym narzędziem na surowej glinie, a potem tabliczkę wypalano.


KOLEBKA KULTURY

    Specjaliści spróbowali rozszyfrować gliniane przesłanie. Na pierwszej prostokątnej tabliczce naniesiono symboliczny wizerunek dwóch kozłów, a między nimi kłos. Być może, stanowi to symbol dobrobytu społeczności. Co ciekawe, podobną kompozycję spotyka się też na tabliczkach sumeryjskich. Druga tabliczka podzielona jest liniami pionowymi i poziomymi na małe elementy. Na każdym z nich znajduje się jakiś symbol. Tutaj też zachodzi podobieństwo do artefaktów sumeryjskich. Wychodząc z tego założenia, napis powinno się rozszyfrować czytając go w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, wokół otworu. Liczba znaków jest niewielka, co oznacza, że tărtăryjskie pismo, podobnie jak sumeryjskie, było ideograficzne – znaki alfabetyczne jeszcze nie istniały.
 

    Nasuwa się prosty wniosek: twórcami sumeryjskiej piśmienności byli – jakby to paradoksalnie nie zabrzmiało – nie Sumerowie, ale mieszkańcy Bałkanów. Sumerowie byli tylko pojętnymi uczniami, którzy przejęli pismo piktograficzne od narodów bałkańskich i później rozwinęli je w klinowe. 

Tabliczki z Tărtării nie odkryły jeszcze wszystkich swoich tajemnic. Do tego potrzeba wielu lat badań. Być może nowe znaleziska na Półwyspie Bałkańskim ułatwią to zadanie. W każdym razie uczeni stoją niewątpliwie na progu ogromnego odkrycia, które może zmienić poglądy na Świat Starożytny i kulturę cywilizacji Sumerii. 

                                                          Julia Leszkiewicz